Саха дьонун дууһатыгар олус чугастык киирэр сүүһүнэн үтүөкэн айымньылары айан, суруйан хаалларбыт прозаик, публицист, тылбаасчыт, литературнай критик, Саха АССР культуратын үтүөлээх үлэһитэ, Былатыан Ойуунускай аатынан бириэмийэ лауреата Михаил Тимофеев кулун тутар 15 күнүгэр төрөөбүтэ 92 сыла туолар.
Хоһооннор-дьоннор,
Дьоннор-хоһооннор!…
Умайан биитэр эмэҕирэн,
Уһун-кылгас үйэлэнэн,
Олох олорон ааһаллар,
Киһи курдук кырдьаллар….
Саха норуодунай поэта, биир дойдулаахпыт Михаил Елисеевич Тимофеев өссө 1962 сыллаахха суруйбут хоһоонун бу строкаларын олох аахпатах, эбэтэр истибэтэх киһи арааһа суоҕа буолуо…
Иэйэр куту ийэтин эмиийин үүтүттэн иҥэриммит уолчаан Бүлүү улууһун Модут нэһилиэгэр 1932 сыл кулун тутар 15 күнүгэр төрөөбүтэ. 1953 сыллаахха Бүлүү куорат орто оскуолатын бүтэрбитэ. Салгыы СГУ историко-филологическай факультетыгар учуутал идэтигэр үөрэммитэ.
Аан бастаан 1957 сыллаахха «Харыйа» диэн хоһооно «Эдэр коммунист» хаһыакка бэчээттэммитэ. Бу кэмҥэ дойдутуттан тэйэн, ыраах студенныы сылдьар эдэр уол муунтуйбут санаатын хоһоонноругар элбэхтик тиспитэ…
Быраһаай, ахтар алааһым,
Бииргэ үүммүт толлор кыыһым-
Ылламматах ырыалардаах
Бардым эмиэ быдан ыраах…Үрдүк үөрэх аанын сабан,
Эһиил,эһиил тиийэн кэлиэм.
Эйигинниин, ырам туолан,
Бурдук ыһыам, кырыс тиэрсиэм. (Студент ырыата, 1957 с.)
Онтон 1960 сыллаахха «Маҥнайгы хаар» хоһооннорун бастакы хомуурунньуга тахсан, Михаил Тимофеев саха дьонугар лирик поэт быһыытынан биллибитэ.
Кини 1961 сылтан Саха сирин инигэтин кыһатыгар уус-уран литература редакторынан үлэлээбитэ.Биир идэлээхтэригэр киэҥ билиилээх, ирдэбиллээх уонна кыһамньылаах салайааччы быһыытынан биллибитэ. 1963 сыллаахха Москва куоракка ыытыллыбыт Сэбиэскэй Сойуус эдэр суруйааччыларын IV сүбэ мунньаҕар кыттан элбэҕи билбитэ-көрбүтэ.
1965 сыллаахха хоһоонунан суруйбут «Ааныс» сэһэнин бэчээттэппитэ. Туспа кинигэ буолан тахсыбыт ураты тутуллаах сэһэн, ааҕааччы киэҥ биһирэбилин тута ылбыта.
Михаил Елисеевич олохтон туоруор диэри уопсайа отуттан тахса кинигэни бэчээттэппитэ. Тыйыс тымныылаах Сахатын сирин хорсун-хоодуот, амарах сүрэхтээх дьонун, сэрии ыар сылларыгар улааппыт бэйэтин көлүөнэтин, тулалыыр айылҕа араас көстүүтүн, таптал нарын иэйиитин хомоҕойдук хоһуйан норуотугар хаалларбыта.
Поэт ааҕааччыны олох кэрэтин анааран көрөргө, сүрэххэ иҥэринэргэ иитэр хоһоонноро нуучча уонна атын омук тылларынан элбэхтик бэчээттэммиттэрэ. Аны бэйэтэ тылбаасчыт быһыытынан эмиэ дьоһуннаахтык үлэлээбитэ.Атын омуктар аатырбыт поэттара Александр Пушкин, Михаил Лермонтов, Николай Рубцов, Евгений Евтушенко Токтогул Сатылганов, Олжас Сулейменов, Муса Джалиль, Расул Гамзатов, хоһооннорун, Монголия, Тыва, Индия, Япония поэттарын хатыламмат айымньыларын сахалыы саҥардыбыта.
Михаил Тимофеев төрөөбүт дойдутун, сирдээҕи олоҕу туойар истиҥ иэйиилээх поэзията ырыа айааччылары куруук кэрэхсэтэрэ. Ол курдук кинилэр иэйиилэригэр бигэнэн 200-тэн тахса хоһооно матыыпка түһэн ырыа буолан көппүтэ. Народнай поэт Савва Тарасовтыын суруйбут хоһоонноро Сахабыт сирин гимнэ буолан, күн бүгүн ыллана сылдьара элбэҕи этэр. Лирик поэт норуокка киэҥник биллибит ырыаларынан «Күһүҥҥү күөрэгэй», «Табалар», «Бүгүн мин көрдүм ыраахтан»,«Дьокуускайга хаар түһэр», «Бүлүү вальса», «Күһүҥҥү ырыа» буолаллар.Композитор Герман Комраков кини 30 хоһоонугар ырыа суруйан, 1981 сыллаахха «Туруйалар» диэн хомуурунньугу бэчээттэппитэ. Композитор Валерий Кац поэт «Эргиллии» поэматын сүнньүнэн суруллубут либреттоҕа олоҕуран саха музыкатын историятыгар маҥнайгы моноопераны суруйбута.
Ити курдук, Михаил Елисеевич сахатын дьонугар тугунан да кэмнэммэт баай ис хоһоонноох нэһилиэстибэни айан-суруйан хаалларбыт өҥөлөөх.Төһөнөн бириэмэ ааһар да, соччонон кини айымньыларын ис хоһоонноро, суолталара өссө дириҥээн, ааҕааччыны да, истээччини да умсугута, тарда тураллар. Бу буоллаҕа, дьиҥнээх норуот поэтын өлбөт-сүппэт үрдүк аата, үйэлэргэ хаалар үтүөтэ!
Луиза Кононова, киин библиотека кыраайы үөрэтиигэ кылаабынай библиотекара
