Улуус биллиилээх общественнай деятелэ Саввинова Клара Егоровна төрөөбүтэ 75 сылынан кини сырдык кэриэһигэр М.Н. Жирков аатынан култуура Дыбарыаһын конференц-саалатыгар истиҥ-иһирэх, ахтыы күнэ ыытылынна.
Бүлүү улууһун уонна куоратын бочуоттаах олохтооҕо, Саха Өрөспүүбүлүкэтин Софья Сидорова аатынан, «Гражданскай килбиэн» бочуоттаах бэлиэлэрин кавалера, Саха сирин дьахталларын IX-XV съезтэрин делегата, государственнай сулууспа бэтэрээнэ, улуус биллиилээх общественнай деятелэ Саввинова Клара Егоровна төрөөбүтэ 75 сылынан кини сырдык кэриэһигэр М.Н. Жирков аатынан култуура Дыбарыаһын конференц-саалатыгар ыытыллыбыт ахтыы күнүгэр элбэх киһи кытынна.
Староватов аатынан Бүлүүтээҕи кыраайы үөрэтэр музей коллектива уонна кини чугас дьоно «Киһи кэрэмэһэ, үлэһит үтүөтэ» диэн хаартыскаларынан быыстапка оҥорон уонна араас элбэх наҕараадаларын көрдөрүүгэ туруорбуттара дьон болҕомтотун тарта.
Көрсүһүү кыттыылаахтарыгар Клара Егоровна хантан кииннээҕин, төрдун-ууһун, оҕо сааһын бииргэ төрөөбүт тапталлаах балта Варвара Петровна сиһилии кэпсээтэ. Ол курдук Клара оҕо эрдэҕиттэн сытыы-хотуу, ханнык да үлэттэн чаҕыйан турбат олус үлэһит эбит. Эһэтигэр тиэргэн үлэтигэр куруутун көмө киһитэ буолан улааппыт. Итинник кыра сааһыттан үлэҕэ эриллэн, туохха барытыгар сыстаҕас, ылыммытын барытын тиһэҕэр тиэрдэр, санаабытын толорор үтүөкэн майгылаах киһи буолан таҕыстаҕа. Варвара Петровна бу ахтыы күнүн тэрийбит Бүлүүтээҕи музей коллективыгар истиҥник махтанна уонна саҥа тахсыбыт өйдөбүнньүк кинигэлэри туттарда. Итини сэргэ Улуу Кыайыы 80 сылынан “Музей абылыыр алыптаах эйгэтигэр” диэн Клара Егоровна үлэлээбит түгэннэрин көрдөрөр хаартыскаларынан альбому оҥорон бэлэх уунна.
Оскуолатааҕы сылларын бииргэ улааппыт, үөрэммит дьүөгэтэ Наталья Дмитриевна Алексеева кэпсээтэ. Үгчүгэй бэрээдэктээх, үөрэҕэр кыһаллар, оскуолаҕа, кылааска ыытыллар туох баар общественнай үлэҕэ барытыгар соччоттон көхтөөхтүк кыттар үөрэнээччи салайар дьоҕурдааҕа ол кэмнэртэн биллибитэ саарбаҕа суох. Клара Егоровна бастаан үөрэммит идэтинэн фельдшер, онтон үлэлии сылдьан үөрэнэн оҕо садын иитээччитин идэтин ылбыт, өссө салгыы СГУ историческай отделениетын кэтэхтэн үөрэнэн бүтэрбитэ.
Ханнык да эппиэттээх дуоһунаска үлэлээбитин иһин, кини общественнай үлэни инники күөҥҥэ тутан иилээн-саҕалаан, улууска дьахталлар хамсааһыннарын биир бастыҥ тэрийээччитэ, лидерэ этэ. Дьахталлар улуустааҕы Сэбиэттэрин өр сылларга салайан «Улуус чулуу дьахталлара» уонна улуус Герой ийэлэрин барыларын түмэн «Бүлүү Герой ийэлэрэ» диэн олус кэрэхсэбиллээх кинигэлэри суруйан таһаарбыта.
Бииргэ үлэлээбит коллегалара Аксинья Андреевна Кудайбердиева, Евдокия Серафимовна Кирикова, Татьяна Егоровна Кондакова уо.д.а. Клара Егоровнаны кытта өр сылларга алтыһан, социальнай эйгэҕэ үлэлээбит кэмнэрин олус күндүтүк ахтан-санаан аастылар. Кындыл аатынан Булүүтээҕи норуодунай театр режиссера, СӨ култууратын үтүөлээх үлэһитэ Маргарита Алексеевна Соколова Клара Егоровна театр ханнык баҕарар туруорууларын биир бастакы эрэллээх көрөөччүтэ, үтүөкэн сүбэһитэ буолбутун уонна кини театр саҥа туруоруутун туһунан хайаан да бэйэтин санаатын хаһыакка суруйар этэ диэн ордук чорботон бэлиэтээтэ.
Улуус баһылыгын социальнай боппуруостарга солбуйааччы Александр Игоревич Комаров, СӨ үлэҕэ уонна социальнай сайдыыга министиэристибэтин Бүлүү улууһугар территориальнай уорганын салайааччыта Алина Афанасьевна Каратаева, бэтэрээннэр улуустааҕы Сэбиэттэрин бэрэссэдээтэлэ Федор Федорович Николаев Клара Егоровна үлэтин-хамнаһын, киһи быһыытынан үтүө хаачыстыбаларын, дьоҥҥо кыһамньылаах сыһыанын бэлиэтээн эттилэр. В.В. Васильев аатынан Бүлүүтээҕи хор кыттыылааҕын быьыытынан Марфа Спиридоновна Васильева сиһилии кэпсээтэ, Клара Егоровна ханнык баҕарар түгэҥҥэ биир уопсай тылы түргэнник буларын, кими баҕарар кытта олус тапсан кэпсэтэрин ордук чорботон эттэ.
Клара Егоровна быыбар учаастактааҕы комиссияларын эҥкилэ суох салайан, төһөлөөх элбэх быыбары тэрээһиннээхтик, сөптөөхтүк ыыппытын киһи ааҕан сиппэт. Ити курдук кини улууска, куоракка кыттыбыт, ыытыспыт, салайбыт, тэрийбит араас общественнай үлэтэ эмиэ олус элбэх. Кини оннук түргэн дьаһаллаах, ис сүрэҕиттэн тэрээһиннээх, туохха барытыгар көхтөөх, дьоҥҥо олус кыһамньылаах киһи этэ.
Итинник түбүктээх үлэтиттэн быыс булан улууһун тапталлаах хаһыатыгар өр сылларга общественнай корреспондент быһыытынан олус элбэх ыстатыйалары суруйбута. 2021 сылга биллиилээх суруналыыс Н.А. Крылов бириэмийэтин ылар үрдүк чиэскэ тиксибитэ.
Түмүккэ П.Х. Староватов аатынан Бүлүүтээҕи кыраайы үөрэтэр музейга Клара Егоровна аҕыс сыл үлэлээбит кэмигэр тугу ситиспитин, хайдах үлэлээбитин дириэктэр Татьяна Николаевна Афанасьевна хронология оҥорон сиһилии ырытан кэпсээбитэ мустубут дьон болҕомтотун тарта. Кырдьык даҕаны, Албан аат музейын салайбыт кэмнэригэр Клара Егоровна ис сүрэҕиттэн олус умсугуйан, киэҥ далааһыннаахтык, айымньылаахтык үлэлээбитин биһиги эмиэ бэлиэтии, астына көрөр этибит. Улуус нэһилиэктэринэн быыстапкалаах элбэх да айаҥҥа сылдьыбыта, оскуолаларга патриотическай иитии уруоктарын тиһигин быспакка ыытара. Албан аат музейын аана куруутун аһаҕас буолара, дьон-сэргэ элбэхтик сылдьар, бэлиэ дааталарга үөрүүнэн түмсэр сиринэн буолбута. Манна үлэлии сылдьан «Бүлүү эписсиэрдэрин бойобуой суоллара» диэн эмиэ биир ураты дириҥ ис хоһоонноох кинигэтин таһаарбыта.
«Суруллубут суоруллубат» диэн бэргэн этии баарыныы, Клара Егоровна оҥорон, суруйан хаалларбыт кинигэлэрэ кини үтүө аатын өссө да ааттата туруохтара. Аныгы технология көмөтүнэн И.М. Гоголев-Кындыл аатынан Бүлүүтээҕи кииннэммит библиотека үлэһиттэрэ Клара Егоровна «Бүлүү чулуу дьахталлара», «Бүлүү Герой ийэлэрэ», «Сырдыкка-кэрэҕэ уһуйбут оскуолабыт», «Бүлүү эписсиэрдэрин бойобуой суоллара» диэн кинигэлэрин электроннай копияларын оҥорбуттара улахан кэрэхсэбиллээх.
Бүлүүбүт утүө-мааны үлэьит, кэрэ киһитэ Клара Егоровна Саввинова туһунан ахтыы кинигэтэ хомуллан бу сылга хайаан да бэчээттэнэн тахсыахтаах. Ол буолар 6иһиги киниэхэ махталбыт, дириҥ сүгүрүйүүбүт бэлиэтэ. Онон бу ахтыы күнүгэр Бүлүү к. дьаһалтатын кылаабынай исписэлииһэ Татьяна Егоровна Кондакова ити хайысханан үлэни түргэтэтэргэ, ахтыылары суруйан биэриини түмүктүургэ диэн сөптөөх бэлиэтээһини оҥордо.
Камилла Семенова Клара Егоровна сырдык кэриэһигэр ыытыллыбыт бу тэрээһин кыттыылаахтарын сахалыы ылбаҕай ырыанан эҕэрдэлээтэ.
Ахтыы күнүн Луиза Яковлевна Кононова иилээн-саҕалаан, салайан ыытта.
Ити курдук Бүлүү чулуу киһитэ Клара Егоровна Саввинова үтүө, сырдык аатын, чаҕылхай олоҕун, түбүктээх, күүрээннээх үлэтин тапталлаах Бүлүүтүн дьоно-сэргэтэ хаһан да умнуохтара суоҕа.
Муза Федорова
∗ Источник: Федорова, Муза Иннокентьевна. Бүлүү дьоно Клара Егоровна Саввинованы ахтан-санаан аастылар / Муза Федорова. – Текст : электронный // UlusMedia. Олох суола : [сетевое издание]. – URL: https://xn--80avakbauqq.xn--p1ai/bylyy-dono-klara-egorovna-savvinovany-ahtan-sanaan-aastylar/ (дата обращения: 09.06.25)
