Бэс ыйын 2 күнүгэр, биһиги биһиги биир дойдулаахпыт, САССР норуотун хаһаайыстыбатын үтүөлээх үлэһитэ, Аҕа дойду Улуу сэриитин кыттыылааҕа, Үлэ Кыһыл Знамята орден, элбэх юбилейнай мэтээллэр кавалердара, Саха Республикатын, Бүлүү улууһун, Бүлүү куоратын Бочуоттаах гражданина Павлов Кирилл Егорович төрөөбүтэ 95 сааһын бэлиэтиибит. Кирилл Егорович 1966 сылтан – 17 сыл устата Бүлүү райсоветын председателинэн үлэлээбитэ, улуус социальнай-экономическай уонна культурнай сайдыытыгар улахан кылаатын киллэрбитэ…
ОРОЙУОН, КУОРАТ САЙДЫЫТЫН ТҮСТЭСПИТ ҮТҮӨЛЭЭХ
К. Е. Павлов 1926 с. Бүлүү оройуонун Сыралта нэһилиэгэр төрөөбүтэ. 1944-1945 сс. Кыһыл Армияҕа сулууспалаабыта. Эргиллэн кэлэн, райкомол отделын сэбиэдиссэйинэн, иккис сэкэрэтээринэн, райпотребсоюз, партийнай-государственнай хонтуруол кэмитиэтин бэрэстээтэллэринэн үлэлээбитэ.
Кирилл Егорович 1966 с. 17 сыл устата Бүлүү райсоветын бэрэстээтэлинэн үлэлээбитэ. Биллэрин курдук, ити иннинэ оройуоннар холбоһор араллааннарыгар түбэһэн, оройуон киинэ Үөһээ Бүлүүгэ көһөрүллүбүтэ. Онтон оройуоннар төттөрү арахсаллар. Куораппыт эмиэ оройуон киинэ буола түһэр. Ол уларытыылар-тэлэритиилэр содулларыгар оройуон сайдыыта балачча айгыраабыт кэмэ этэ. Оройуон сэбиэтин бэрэстээтэлинэн талыллаат, өрүс куорат диэки өттүгэр аныгы улахан самолеттары түһэрэр кыахтаах сана авиапорду тутуу боппуруоһунан дьарыктанан барбыта. Онуоха райсовет да, райком да кыахтара чычырбастарын өйдүүр буолан, Обком бастакы сэкэрэтээрэ Г. И. Чиряев кыаҕын туһанарга былааннанан үлэлээбитэ. Уһун эрийсиилээх үлэ түмүгэр, Гавриил Иосифович дьоһуннаах көмөтүнэн, куорат ыксатыгар атын оройуоннарга суох баараҕай авиапорт тутуллан хаалар. Бу дьыалаҕа олус сатамньылаахтык сыралаһан үлэлээбит оройуон биир бөдөҥ салайааччытынан К. Е. Павлов буолар диэн, оччолорго райисполком аппараатыгар үлэлэспит киһи быһыытынан, бигэргэтэр кыахтаахпын.
К. Е. Павлов үлэлээбит сылларыгар кини күүстээх туруорсуутунан куораппытыгар таас орто оскуола, сибээс, райсовет дьиэлэрэ, деткомбинат, универсам, банно-прачечнай комбинат, Эмньиктээҕи сельхозтехника базата, арболитовай сыах курдук таас тутуулар дьэндэспиттэрэ. Куорат сорох уулуссалара бетоннаммыттара.
Оройуон тыатын хаһаайыстыбата биллэ сайдыбыта. Ст. Аржаков аатынан совхоз ыччат сүөһүнү көрөөччүтэ П. И. Протопопов Социалистическай Үлэ Геройун үрдүк аатын ылбыта. II Күүлэт ыанньыксыта С.Ф.Григорьев, бастакынан 3000 кг-наах кирбиини ылан, үүтү ыаһыҥҥа оройуон чемпион ыанньыксытын аатын ылбыта. Бороону уотууга Халбаакыттан П. С. Ефипанова балтараа саастаах борооннору 300 кг-тан ордук ыйааһыннаах гына төлөһүппүтэ.
[Павел Егорович], ССКП 25-с съеһигэр дэлэгээтинэн талыллан, Москва куоракка баран, съезд үлэтигэр кыттыбыта.
Ити сылларга оройуон, Өрөспүүбүлүкэ үрдүнэн кэккэ ситиһиилэнэн, бастыҥ оройуоннар ахсааннарыгар бигэтик киирбитэ. К. Е. Павлов үлэлиир сылларыгар оройуон икки төгүл Бүтүн Союзтааҕы социалистическай куоталаһыы кыайыылааҕын аатын ылбыта. Оройуоҥҥа икки төгүл ССКП КК-тин ССРС Министрдэрин Сэбиэтин, Профсоюзтар Бүтүн Союзтааҕы киин Сэбиэттэрин уонна Комсомол КК-тин көһөрүллэ сылдьар Кыһыл Знамяларынан, Бочуотунай грамоталарынан наҕараадалар туттарыллыбыттара. Эмиэ итинник наҕараадалары оччолорго «Орто Бүлүү» уонна Ст. Аржаков аатынан совхозтар ылар чиэстэммиттэрэ. Наҕараадалар оройуон үлэтин саамай үрдүк сыаналааһыннар этилэр.
Ити сыаналааһыннар ытыктыыр киһибит К. Е. Павлов оройуону 17 сыл сатабыллаахтык салайыытын кытта ыкса сибээстиирбит оруннааҕын туоһулууллар. Кини нэһилиэктэргэ чаастатык сылдьара, нэһилиэнньэ этиитин улахан болҕомтолоохтук истэрэ уонна олорго сөптөөх түмүктэри оҥортуура. Х. Д. Алексеев, Т. Н. Сосин, Е. А. Прокопьев, Н. И. Петров, Н. М. Саввинов, Р. С. Семенов, Н. В. Тихонов, И. П. Корякин, С. Е. Калачиков курдук олус үлэһит, чиэһинэй дьону райисполком салааларын сэбиэдиссэйдэринэн анаттаран үлэлэппитэ. Эмиэ итинник Ф. Ф. Павлов, И. Н. Миронов, М. Н. Александров, Г. Е. Сивцев, А. В. Степанов, В. П. Васильев, А. А. Каратаева, М. Г. Волков, Н. Е. Игнатьев, М. И. Алексеев курдук, куоракка уонна нэһилиэктэргэ бэйэлэрин сатабыллаах үлэлэринэн олус ытыктанар дьону, Сэбиэттэр бэрэстээтэллэринэн сүүмэрдээн туруортаабыта. Ол оройуон уопсай үлэтэ тупсарыгар төһүү күүс буолбута.
Кирилл Егорович үлэлиир кэлэктиибигэр дириҥ ытыктабылынан туһанара. Аппараат үлэһиттэрэ кини тылыттан туораабат этилэр, кини туруорар боппуруостара наадалаах уонна туһалаах буолуохтаахтарын өйдүүллэрэ. Ол иһин боппуруос булгуччулаахтык уонна үчүгэй хаачыстыбалаахтык толорулларын, быһаарылларын ситиһэ сатыырбыт. Ардыгар Якутскайтан кыратык сэмэлэнэ түһэн дуу, ханнык эрэ үлэ кыаллыбатах өттүн бэлиэтэтэн дуу кэлэрин сэрэйэрбит. Ону, хаһан да үҥсэргээн, туһааннаах салаа салайааччытын оруо маһы ортотунан саҥарбат этэ. Ол оннугар, «мантыкпытын хайдах эрэ көннөрө сатаатахпытына сатаныыһыбыт» диэн, уопсай кэпсэтии тэрийэн,үлэни онно туһаайара. Уопсайынан, бииргэ үлэлиир дьонугар ураты аһыныгас санаалаах, харыстабыллаахтык сыһыаннаһар салайааччы этэ. Ол биһиэхэ олус эрэнэриттэн, итэҕэйэриттэн төрүттэнэн тахсарын өйдүүрбүт.
Кирилл Егоровиһы кытта бииргэ үлэлиир киһи, киниттэн хаһан да кыбыстыбакка, толлубакка, санаатын аһаҕастык этэр, быһаарсар идэлээҕэ. Оннук усулуобуйаны үлэһиттэригэр истиҥ, үтүө сыһыанынан бэйэтэ үөскэтэрэ. Кирилл Егорович өссө биир уратытынан — алларааттан тахсар инициативаҕа олус болҕомтолоохтук сыһыаннаһара буолара. Холобур, мин тыа Сэбиэттэрин куоталаһыытыгар хас да саҥа этиилэрбин өйөөн турар…
…Ахтар-саныыр күндү киһибит Кирилл Егорович, өссө да уһуннук олор, доруобуйаҕын харыстаа, оҕолоруҥ, сиэннэриҥ, аймахтарыҥ олохторун уһанса түс. Эйигин саныыр, таптыыр, Эн салалтаҕынан Эйигинниин бииргэ үлэлээбиттэриҥ.
А.С. Волков, Бүлүү куорат бочуоттаах олохтооҕо
Источник:
Волков А. С. Оройуон, куорат сайдыытын түстэспит үтүөлээх : [К. Е. Павлов туһунан] / А. С. Волков // Город Вилюйск, (1923-2014) : книга 3 / [сост. Н. С. Миронов, В. Ф. Тихонова, Г. А. Фролова ; ред. А. Г. Шипков [и др]; фот. К. С. Борисова [и др.] . – Изд. переизд., доп. – Ижевск, 2014. – С. 194-196. – URL: https://e-librvil.ru/book22/
Кинигэлэрэ
Павлов, Кирилл Егорович. Быкалырова Дария Алексеевна / К. Е. Павлов. – Дьокуускай, 2015. – 242,[34] с. : цв. ил.,портр. ; 22 см. – 250 экз.
Павлов, Кирилл Егорович. Киэн туттар киһибит : (Г. И. Чиряев туһунан ахтыы) / К. Е. Павлов. – Бүлүү : Улус. тип. 1994. – 26 с. : ил. ; 20 см. – 500 экз.
Хомуйан оҥорбут кинигэлэрэ
Александр Кириллович Павлов / [авт.-сост.: К. Е. Павлов]. — Якутск : Алаас, 2019. – 205, [1] с. : ил., портр. ; 21 см. – (Замечательные люди Якутии). – 200 экз.
Павлова Анастасия Кирилловна / [авт.-сост. К. Е. Павлов ; авт. предисл. Л. Григорьева]. — Якутск : Алаас, 2017. – 207 с., [24] л. ил., портр. : ил., портр. ; 21 см. — (Замечательные люди Якутии). – 200 экз.
Афанасьев Михаил Иванович / [хомуйан оҥордулар: М. А. Андреева, П. М. Андреев, И. В. Борисов, К. Е. Павлов]. – Дьокуускай : Сайдам, 2013. – 332, [3] с., [12] л. ил. : ил., портр. ; 21 см. – 300 экз.
Герои Социалистического Труда и полные кавалеры трех степеней ордена Трудовой Славы / [сост.: К. Е. Павлов, П. И. Уаров ; ред. М. П. Габышев]. – Якутск : Бичик, 2007. – 41, [1] с. : портр. ; 21 см.
Избранные народом : делегаты Всеякутского съезда Советов, члены ЯЦИК, депутаты Верховного Совета ЯАССР, РСФСР, СССР, народные депутаты Верховного ЯАССР/Я-С.ССР/РС(Я)…, 1922-2008 / Гос. Собр. (Ил Тумэн) Респ. Саха (Якутия) ; [авт.-сост.: А. Н. Жирков (рук.), К. Е. Павлов, и др.]. – Якутск : Бичик, 2009. – 589, [2] с. : портр. ; 30 см.
Память / Правительство Респ. Саха (Якутия) ; [редкол.: М. П. Габышев (рук.) и др.]. – Якутск : Национальное книжное изд-во, 1992–. –27 см.
Кн. 9: Поименная книга-мемориал воины якутяне — участники Великой Отечественной войны 1941-1945 гг. и ветераны тыла ; [авт.-сост.: М. П. Габышев, К. Е. Павлов]. – 2004. – 384 с. : ил., портр. – 500 экз.
Кн. 10: Поименная книга-мемориал воинам-якутянам — участникам Великой Отечественной войны 1941-1945 гг., города Якутска / Респ. Саха (Якутия), Муницип. окр. г. Якутск ; [авт.-сост.: М. П. Габышев, К. Е. Павлов]. – 2009. – 264 с. : ил., портр. – 500 экз.
Габышев, М. П., Павлов И. М., Павлов, К. Е. Ини-биилэр умуллубат төлөннөрө : Саха сириттэн ини-биилэр 1941-1945 сс. Аҕа дойду сэриитигэр кыттыыларын туһунан Мемориал-кинигэ / М. П. Габышев, И. М. Павлов, К. Е. Павлов. – Дьокуускай : Cахаполиграфиздат, 1996. – 215, [1] с. : ил., портр. ; 21 см. – 1500 экз.
Трудовая слава Якутии : почетные граждане Респ. Саха (Якутия), городов и улусов / Правительство Респ. Саха (Якутия) ; [авт.-сост. М. П. Габышев, К. Е. Павлов]. – Якутск : Сахаполиграфиздат, 2003–. – 29 см.
Т. 1. – 2003. – 415 с. : ил. – 3000 экз.
Т. 2. – 2006. – 471, [1] с. : ил.
Т. 3. – Якутск, 2010. – 440 с. : ил., портр.
Бүлүү комсомолун историята
Павлов, Кирилл Егорович (1926).
Бүлүүгэ комсомол үөскээһинэ уонна кини бойобуой суолун саҕаланыыта : [ЫБСЛКС 40 сааһын туолар хайҕаллаах юбилейыгар ананар] / К. Е. Павлов ; ССКП Бүлүүтээҕи райкомун пропагандаҕа уонна агитацияҕа отд. уонна ЫБСЛКС Бүлүүтээҕи райкома ; көрөн таһаардылар Д. Х. Данилов, П. С. Петров. — Бүлүү : Оройуон. тип, 1958. — 21, [1] с. : ил. ; 20 см.
Олоҕун кэрчиктэрэ
Павлов Кирилл Егорович / [сост.: М. А. Андреева, М. И. Афанасьев, Г. Д. Петров]. – Якутск : Бичик, 2011. — 286, [1] с., [20] л. ил., портр. : ил., портр., генеал. табл. ; 21 см. – (Ими гордится Якутия). – 300 экз.
Олоҕун кэрчиктэрэ интернет ситимигэр
О войне и жизни — ветеран Кирилл Павлов // NewsYkt. Новости Якутии : сайт. – URL: https://news.ykt.ru/article/42658. – (Дата обращения: 01.06.2021)
Павлов Кирилл Егорович // Саха Таймс : сайт. – URL: https://www.sakhatimes.ru/pride/people/15/pavlov-kirill-egorovich/. – (Дата обращения: 01.06.2021)
Жизненный и военный путь Кирилла Павлова // Официальный информационный портал Республики Саха (Якутия). – URL: https://sakha.gov.ru/news/front/view/id/3023230. – (Дата обращения: 01.06.2021)
Павлов Кирилл Егорович // Сахапечать : сайт. – URL: https://sakha-pechat.ru/pavlov-kirill-egorovich. – (Дата обращения: 01.06.2021)
Павлов Кирилл Егорович // «Люди Победы» : проект НВК «Саха» : сайт. – 2020. – URL: http://pobeda75nvk.ru/2020/05/07/pavlov-kirill-egorovich. – (Дата обращения: 01.06.2021)
Интервью с почётным гражданином Республики Саха (Якутия) Кириллом Павловым // Жизнь в палитре / Олох кустуга : Youtube-канал. – URL: https://www.youtube.com/watch?v=PTOWUieN9NQ. – (Дата обращения: 01.06.2021)
Материал подготовлен и составлен Отделом информационных технологий (Электронная библиотека)