Вилюйские олонхосуты (Бүлүү олоҥхоһуттара)


БҮЛҮҮ СИРЭ – ОЛОҤХО ТҮҺЭ

…Көмүлүөк бу киэһэ
Күлүмүрүү умайда.
Сүргэни көтөҕө,
Санааны саргылыы,
Үс түүннээх күҥҥэ
Үргүлдьү кэпсэнэр
Өрөгөйдөөх олоҥхо
Өрө күүрэ куйаарда…

М. Ефимов
«Олоҥхо»

%d0%b1%d1%83%d0%bb%d1%83%d1%83-%d0%be%d0%bb%d0%be%d0%bd%d1%85%d0%be%d1%81%d1%83%d1%82%d1%82%d0%b0%d1%80%d0%b0  

Бүлүү олоҥхоһуттара / хомуйан оҥордо С. Т. Иванова. — Бүлүү, 2006. – 54 с.
Кинигэҕэ ааспыт үйэҕэ Бүлүү түөлбэтигэр олорон ылаан-туойан, дьоҥҥо-сэргэҕэ биллэн ааспыт олоҥхоһуттар тустарынан Н. Л. Игнатьев –Билгэ хомуйбут матырыйааллара уонна араас ахтыылар киирдилэр. Олоҥхону кэрэхсээччилэргэ, үөрэтээччилэргэ, толорооччуларга, билиэн-көрүөн баҕалаахтарга ананар.

 

%d0%ba%d1%8b%d0%bd%d0%b0%d1%82%d1%82%d0%b0%d0%b0%d1%85-%d1%82%d0%be%d0%b9%d1%83%d0%ba%d0%ba%d0%b0-%d1%83%d0%b9%d0%b4%d0%b0%d1%80%d0%b0%d0%bd Иванов, Семен Иванович – Чочу Сэмэнэ. Кынаттаах тойукка уйдаран: тойуктар, оһуокай / С. И. Иванов – Чочу Сэмэнэ. — Бүлүү, 2009. – 100 с.: хаарт.
Кинигэҕэ ааптар айар үлэтин туһунан, бэйэтин ахтыылара, кэпсээннэрэ, сценкалара, хоһоонноро киирбиттэр.
%d0%be%d0%bb%d0%be%d0%bd%d1%85%d0%be%d1%81%d1%83%d1%82-%d0%b0-%d1%81-%d0%b2%d0%b0%d1%81%d0%b8%d0%bb%d1%8c%d0%b5%d0%b2-%d0%be%d0%bb%d0%be5%d0%be-%d1%83%d0%be%d0%bd%d0%bd%d0%b0-%d0%b0%d0%b9%d0%b0 Илларионов, В. В. Олоҥхоһут А. С. Васильев олоҕо уонна айар үлэтэ / В. В. Илларионов; М. К. Аммосоваат. Саха госуд. ун-та, Саха филологиятын уонна культуратын факультета, Фольклор уонна төрүт культура кафедрата. – Дьокуускай, 2000. – 120 с.
А. С. Васильев, ааһан эрэр үйэ 70-80-с сылларыгар олоҥхоһут быһыытынан биллибитэ. Кинини кытта фольклористар, культура үлэһиттэрэ үлэлээбиттэрэ, олоҥхолорун суруйбуттара. Кинигэҕэ олоҥхоһут репертуара, тылынан айымньы айылгыта ырытыллар. Студеннарга, учууталларга, норуот тылын айымньытын кэрэхсээччилэргэ аналлаах.
%d1%8f%d0%ba%d1%83%d1%82%d1%81%d0%ba%d0%b8%d0%b9-%d0%b3%d0%b5%d1%80%d0%be%d0%b8%d1%87%d0%b5%d1%81%d0%ba%d0%b8%d0%b9-%d1%8d%d0%bf%d0%be%d1%81-%d0%bc%d0%be%d0%b3%d1%83%d1%87%d0%b8%d0%b9 Каратаев, В. О. Могучий Эр Соготох = Модун Эр Соҕотох : якут.героич. эпос / Росс. Акад. Наук, Сиб. отд-ние, Ин-т филологии; ред.кол. : Н. А. Алексеев и др.; сказитель В. О. Каратаев; подгот. текста: В. В. Илларионов; пер.: П. Е. Ефремов, С. П. Ойунская, Н. В. Емельянова; вступ.ст.: Н. В. Емельянов, С. П. Рожнов; музыковед. Ст. Э. Е. Алексеева. – Новосибирск: Наука, Сиб. издат.фирма РАН, 1996. – 437 с.: ил., нот. – (Памятники фольклора народов Сибири и Дальнего Востока). 
Якутское героическое сказание «Могучий Эр Соготох» относится к ранним типам архаического эпоса. Эр Соготох – популярный эпический герой, занявший прочное место в репертуаре якутских сказителей. Впервые публикуется расшифровка магнитофонной записи живого исполнения известного современного якутского олонхосута В. О. Каратаева.
Научный аппарат тома содержит аналитические статьи о традициях сказительства, музыкальном воплощении олонхо В. О. Каратаева «Могучий Эр Соготох», примечания и комментарии, словари.
Звучащий материал, помещенный на грампластинке, дает представление об исполнении олонхо В. О. Каратаевым.
Издание рассчитано на этнографов, литературоведов и всех, кто интересуется устным народным творчеством народов Сибири.
%d0%bc%d0%be%d0%b4%d1%83%d0%bd-%d1%8d%d1%80-%d1%81%d0%be%d0%b3%d0%be%d1%82%d0%be%d1%85 Каратаев, В. О. Модун Эр Соҕотох: олоҥхо / В. О. Каратаев олоҥхотун кылгатан оҥоруу; [олоҥхону оҕолорго анаан кылгатан суруйда уонна тылбаастаата В. Степанов; худож.Ариан Иванов, Альберт Иванов]. – Дьокуускай: ОКТАЭДР, 2001. – 46 с.: ил. – (Олоҥхо аптаах абылаҥа = Волшебный мир Олонхо).
Бу кинигэ Каратаев В. О. «Модун Эр Соҕотох» диэн олоҥхотун сахалыы, нууччалыы тылларынан кыра саастаах оҕолорго анаан бэчээттэнэн тахсыбыт.
%d0%be%d0%bb%d0%be%d0%bd%d1%85%d0%be%d1%8c%d1%83%d1%82-%d0%b4%d0%be%d1%80%d0%be%d0%bf%d1%83%d1%83%d0%bd Олоҥхоһут Доропуун/ хомуйан оҥордулар Б. Т. Гоголев, М. Т. Гоголева; эппиэттиир ред. А. И. Бурцев. – Дьокуускай, 2007. –80 с.

Кинигэ Бүлүү умнаһын олоҥхоһута, муударай уһуйааччы, норуот педагога Т. П. Гоголев төрөөбүтэ 100 сылыгар ананар. Кинигэҕэ кини кэпсээннэрэ, сэһэннэрэ, саха омугун үйэлээх муудараһа биир дойдулаахтарын уонна элбэх ахсааннаах кэнчээри ыччатын ахтыылара киирдэлэр.
Ааҕааччы киэҥ араҥатыгар ананар.

%d0%ba%d1%83%d0%bd-%d0%ba%d1%83%d0%bb%d1%83%d0%b3%d1%83%d1%80%d0%b1%d1%8d%d1%82-%d0%b5%d1%80%d0%ba%d0%b5%d0%bd Суханова-Күндүүнэ, Антонина Максимовна. Күлүгүрбэт Күн Өркөн: олоҥхо / Антонина Суханова — Күндүүнэ; ходуоһунньук Е. И. Заболоцкая. – Дьокуускай, 2008. – 264 с.: ил.

«Күлүргүрбэт Күн Өркөн» олоҥхо икки чаастан турар: маҥнайгыта — олоҥхо киһиэхэ алгыһа, суолтата; иккиһэ — олоҥхо ырыата, тыына, сүрэ. Айымньыга үрүҥ, хара күүстэр, таптал — айылҕа, куйаар тутуллара, сокуоннара, айыылар, иччилэр суолталара, киһи айылгыта, анала, ытыкыйааҕа, кинилэр дьүөрэлэһэр тыыннара арыйыллар. Олоҥхо айыы бухатыыра Күлүгүрбэт Күн Өркөн уонна кини балта Арылыйа Куотула сайдар, айыы оҕолоро: уол эр киһи, айыы хаан аймаҕын араҥаччылыыр, күн улууһун киһитин көмүскүүр бухатыыр буоларга; кыыс дьахтар, ийэ буоларга, киһи үс кутун дьүөрэлээн, утумнаан уһуйуллуута хоһуйуллар уонна айыы бухатыырын хорсун-хоодуот сырыыта ойууланар. Олоҥхо олохсуйбут сюжеттара саҥа сүүрээннэрин эн байытыллыбыттара уонна билиҥҥи киһи тылынан суругунан суруллубута бэлиэтэнэр.
Кинигэ олоҥхону кэрэхсээччилэргэ, сахалыы тыыннаах ааҕааччы киэҥ араҥатыгар ананар.

 

%d1%82%d0%be%d0%bd-%d1%81%d0%b0%d0%b0%d1%80-%d0%b1%d1%83%d1%85%d0%b0%d1%82%d1%8b%d1%8b%d1%80 Тоҥ Саар бухатыыр: [С. Н. Каратаев-Дыгыйар олоҥхото] / Саха респ. наукаларын Акад. гуманит. чинчийии ин-та; Респ. «Олоҥхо» ассоц.; С. Н. Каратаев тылыттан; А. А. Саввин суруйда. – Дьокуускай: Бичик, 2004. – 240 с. – (Саха Боотурдара: 21 т., 3 т.)
С. Н. Каратаев – Дыгыйар Бүлүү улуустарын аатырбыт олоҥхоһута. Кинини кытта А. Е. Кулаковскай -Өксөкүлээх Өлөксөй көрсөн кэпсэтэн турар. Ырыа Дыгыйарыаан маҥнай сурука-бичиккэ түһэрэн үйэтиппит киһинэн фольклорист А. А. Саввин буолар. Кэлин 1941 с. суруйааччы П. Я. Тулааһынап Ырыа Дыгыйар «Сүүлэлдьин Боотур» диэн олоҥхону суруйбута.

Хомуйан оҥордо, бэлэмнээтэ Н. П. Седалищева, Информационнай библиографическай отдел библиограба

Наш сайт использует файлы cookies, чтобы улучшить работу и повысить эффективность сайта. Продолжая работу с сайтом, вы соглашаетесь с использованием нами cookies и политикой конфиденциальности.

Принять
Обратная связь